Wrodzona całkowita niepłodność zdarza się bardzo rzadko. Wobec tego, zapobiegając rozwojowi chorób mogących spowodować niepłodność, unika się skomplikowanej diagnostyki i leczenia. Należy też pamiętać, że małżonkowie, którzy wcześnie decydują się na poczęcie dziecka mają większe szanse na posiadanie potomstwa, niż ci, którzy odkładają tą decyzję na dalsze lata. Wiąże się to z faktem, że z wiekiem kobiety spada jej płodność (mężczyzny dotyczy to w mniejszym stopniu) oraz zwiększa się ryzyko, że rozwój choroby powodującej niepłodność uniemożliwi poczęcie małżonkom, którzy początkowo mieli na to szansę.

Zapobieganie zakażeniom

Bardzo często niepłodność jest spowodowana powikłaniami stanów zapalnych. Dotyczy to zarówno kobiety, jak i mężczyzny. Skutkiem zapaleń może być: niedrożność jajowodu, zrosty ograniczające ruchomość jajowody i otaczające jajnik, zrosty zniekształcające światło macicy, zmiany śluzówki macicy ograniczające możliwość implantacji, zmiany śluzu szyjkowego uniemożliwiające ruch plemników, zmiany odczynu pochwy niekorzystne dla plemników, obecność przeciwciał przeciw - plemnikowych. U mężczyzny zakażenia powodować mogą niedrożność przewodów wyprowadzających nasienie, upośledzać czynność gruczołu krokowego oraz pęcherzyków nasiennych. Niektóre choroby zakaźne mogą powodować zapalenie jąder.

Powyższe powikłania wiążą się najczęściej z chorobami przenoszonymi drogą płciową. Groźna jest nie tylko, jak to się powszechnie uważa, kiła i rzeżączka, ale również inne zakażenia, tym bardziej, że mogą one dawać niewielkie dolegliwości, przez to być lekceważone przez pacjentów, pozostawać nierozpoznane i nie leczone. Szczególnie często spotyka się zakażenia chlamydiami, które u mężczyzny mogą powodować nieznaczne zapalenie cewki moczowej, a u kobiety mogą nawet nie dawać żadnych dolegliwości, a pozostawić niedrożność jajowodów. Nie ma żadnej innej skutecznej metody uniknięcia tego typu zakażeń, niż dochowanie wierności.

Oczywiście, jeżeli jednak doszło do zakażenia to konieczne jest wczesne rozpoznanie oraz leczenie obojga partnerów. Niestety rozpoznanie nie jest łatwe - nierzeżączkowe zakażenia mogą długo nie dawać żadnych lub prawie żadnych dolegliwości. Dostępne w aptekach testy pozwalają wykryć infekcję nawet przy braku objawów.

Świnka, jak już wspomniano, może być powikłana zapaleniem jąder. Jedynym skutecznym środkiem zapobiegającym tej chorobie jest stosowanie szczepień ochronnych.

Wczesne podjęcie decyzji o poczęciu

Z wiekiem zmniejsza się szansa na uzyskanie poczęcia - dotyczy to w większym stopniu kobiet. Największa płodność kobiet przypada na wczesne dwudzieste lata życia, a po trzydziestym roku życia zaznacza się już spadek płodności. Ryzyko niepłodności u kobiet w wieku 35 - 44 lata jest trzykrotnie większe, niż w wieku 30 - 34. Wiek mężczyzny ma mniejszy wpływ na jego płodność.

Problem narasta jeszcze bardziej, jeżeli małżonkowie odkładając decyzję o poczęciu wybierają antykoncepcję hormonalną. Pigułka antykoncepcyjna zastosowana u młodej kobiety może spowodować trwałą niepłodność. Szczególnie dotyczyć to może młodych kobiet, które miewają zaburzenia hormonalne. Pigułka antykoncepcyjna daje regularne krwawienia z odstawienia imitujące miesiączkę, pacjentka traci więc motywację do wyjaśnienia przyczyny poprzednich nieregularnych cykli. Brak diagnostyki i leczenia powodować może, że szanse na poczęcie wtedy, kiedy kobieta zdecyduje się na dziecko będą już niewielkie. Częstą praktyką jest też proponowanie pacjentkom antykoncepcji hormonalnej, jako leku na bolesne miesiączkowanie. Nic bardziej błędnego. Przyczyną bólu w dole brzucha, nasilającego się w czasie miesiączki bywa endometrioza, która pozostawionabez leczenia prowadzi do niepłodności.

Przerwanie ciąży często powoduje trwałe uszkodzenie szyjki macicy, które może być przyczyną nawracających poronień. Aborcja może też być powikłana zapaleniem, które pozostawi niedrożność jajowodów. W takich przypadkach kobieta cierpi nie tylko z powodu niepłodności. Do ogromnego poczucia winy z powodu zabicia poczętego dziecka dołącza się uznanie obecnych problemów zdrowotnych za karę za tamten czyn. Diagnostyka i ewentualne leczenie niepłodności powoduje, że nieustannie powracają przykre wspomnienia - każdy lekarz pyta o przebyte poronienia naturalne i sztuczne. Dlatego w leczeniu należy uwzględnić stan psychiczny kobiety (zespół postaborcyjny).

Inne czynniki

Palenie papierosów upośledza płodność zarówno kobiety, jak i mężczyzny. Podobnie alkoholizm, narkomania, ekspozycja na inne toksyny. Znacznego stopnia otyłość lub wychudzenie oraz wyczynowe uprawianie sportu mogą powodować trudności w uzyskaniu poczęcia. Osoby, którym zależy na posiadaniu potomstwa powinny więc starać się prowadzić zdrowy tryb życia.